19de eeuw: Eerst Manet

Het is vooral sinds de 19de eeuw dat kunstenaars geregeld de controverse beginnen opzoeken. In 1863 maakt Edouard Manet een schilderij dat onmiddellijk schandaal schopt. Zo kon men lezen: "De menigte verdringt zich voor de pikante Olympia van Mr Manet alsof ze een lijk ziet. 

In het werk van Olympia is duidelijk dat Manet de Venus van Urbino Van Titiaan als inspiratiebron nam. Hier is het echter meteen duidelijk dat Olympia een Parijse "godin" voorstelt, met eigentijdse accessoires en wiens blik de toeschouwer tot voyeur maakt. Olympia evolueert van een godin naar een bewonderde courtisane.  

Ook het nu alom geprezen Le Déjeuner sur l'herbe vonden de toeschouwers toen erg aanstootgevend. Het publiek begreep niet wat een naakte vrouw temidden van geklede mannen doet die hen dan ook nog recht in de ogen kijkt. Ook dit schilderij is geïnspireerd op een werk van Titiaan (Landelijk concert) en van Rafael (Oordeel van Paris). Alleen worden de nymfen en Venus hier wel als echte hoeren in een openlucht bordeel afgebeeld!  

                                 Olympia, 1863,                                                     Le Déjeuner sur l'herbe, 1862, 

Manet, Musée d'Orsay, Parijs